Szymon Kastelik
6 listopada, 2023
Andrzej Duda odkrył kartę. Będzie desygnował na urząd premiera Mateusza Morawieckiego. Tym samym to Prawo i Sprawiedliwość, pomimo braku większości, otrzyma szansę utworzenia rządu w tzw. pierwszym krokiem. Marek Sawicki został mianowany przez prezydenta na marszałka seniora podczas pierwszych obrad nowej kadencji Sejmu.
O podjęciu decyzji przez prezydenta poinformował w poniedziałek rano szef jego gabinetu Marcin Mastalerek.
- Po przeprowadzeniu konsultacji i głębokim zastanowieniu, Prezydent Andrzej Duda podjął już decyzję ws. tzw. pierwszego kroku. Decyzja jest ostateczna więc ścigającym się na apele do Prezydenta polecam spokojne oglądanie wieczornego orędzia - przekazał współpracownik Andrzeja Dudy.
Wieczorem, o godzinie 20:00 Andrzej Duda wygłosił orędzie. Jako swojego kandydata do desygnowania na urząd premiera przedstawił dotychczasowego szefa rządu, Mateusza Morawieckiego z Prawa i Sprawiedliwości. PiS dostanie szansę na utworzenie rządu w pierwszym kroku, chociaż nie posiada aktualnie większości w Sejmie, która może dać wotum zaufania rządowi Morawieckiego (w przypadku 100 procentowej frekwencji) - PiS razem z Suwerenną Polską zdobył 194 mandatów, opozycja "demokratyczna" 248 mandatów.
- Po przeprowadzonych konsultacjach postanowiłem powierzyć misję utworzenia rządu premierowi Mateuszowi Morawieckiemu - powiedział prezydent Polski, Andrzej Duda, który dodał, że tym samym postanowił kontynuować tradycję wyznaczenia kandydata na premiera z ugrupowania, które zdobyło najwięcej głosów.
Jeżeli do czasu wygłoszenia przez Morawieckiego expose i głosowania przez Sejm wotum zaufania, PiS nie "przekona" ponad 30 posłów, to najprawdopodobniej nowego premiera poznamy w tzw. drugim kroku, czyli wybierze go Sejm. Wówczas wspólną propozycją dotychczasowej opozycji będzie Donald Tusk.
Dodajmy, że ogłoszenie dzisiaj przez Andrzeja Dudę swojego kandydata na premiera nie oznacza jeszcze jego desygnowania. Zgodnie z Konstytucją może nastąpić to dopiero po pierwszym posiedzeniu Sejmu, czyli po 13 listopada. Jeżeli Andrzej Duda i PiS będą chcieli grać "na czas", wówczas możemy spodziewać się głosowania nad wotum zaufania dla Morawieckiego dopiero w grudniu.
Sawicki marszałkiem seniorem
Prezydent Polski mianuje też marszałka seniora, który poprowadzi pierwsze posiedzenie nowego Sejmu. Duda zdecydował, że zostanie nim Marek Sawicki z PSL-u. Podkreślił, że to doświadczony parlamentarzysta z 30-letnim doświadczeniem, który wielokrotnie wykazał się współpracę i dał się poznać jako "człowiek dialogu".
- Mam zaszczyt wyznaczyć marszałka seniora. Zdecydowałem o powierzeniu tej ważnej funkcji panu Markowi Sawickiemu z PSL-u, wybranemu z listy Trzeciej Drogi (...) Jestem przekonany, że godnie będzie reprezentował w tym szczególnym dniu posłów ze wszystkich ugrupowań - stwierdził Andrzej Duda.
Trzy próby utworzenia rządu
Przypomnijmy, że po wyborach parlamentarnych, istnieją trzy możliwości powołania nowego rządu. Podczas pierwszej próby to prezydent Polski wyznacza swojego kandydata do powierzenia misji utworzenia rządu. Na desygnowanie swojego kandydata ma czas do 14 dni od daty pierwszego posiedzenia nowego Sejmu (pierwsze posiedzenie odbędzie się 13 listopada). Następnie zaproponowany przez prezydenta premier ma kolejne 14 dni na wygłoszenie expose i głosowanie nad wotum zaufania (za musi być bezwzględna liczba posłów przy co najmniej połowie frekwencji).
Jeżeli pierwsza próba zakończy się niepowodzeniem, wówczas swojego premiera wybiera Sejm. Kandydata zgłasza grupa co najmniej 46 posłów. Następnie Sejm wybiera premiera i członków Rady Ministrów (za musi być bezwzględna liczba posłów przy minimum połowie frekwencji). Automatyczne taki wybór jest udzieleniem wotum zaufania. Sejm ma na to 14 dni.
Jeżeli drugi etap zakończy się niepowodzeniem, to premiera i ministrów znów wybiera prezydent, ale tym razem jego propozycja potrzebuje tylko względnej większości głosów. Jeżeli nie uda się powołać rządu za trzecim razem, wówczas prezydent musi skrócić kadencję Sejmu i zarządzić nowe wybory.
